واژینیسموس چیست؟
واژینیسموس نوعی اختلال است که در آن عضلات واژن و کف لگن به صورت غیرارادی دچار انقباض می شوند. این مشکل می تواند هنگام نزدیکی، معاینات زنانه یا ورود هر شیء خارجی به واژن رخ دهد و باعث ایجاد درد از ملایم تا شدید شود. این درد نه تنها جسمی بلکه گاهی روانی است و ممکن است بر روابط زناشویی و کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد.
واژینیسموس قابل درمان است و با مراجعه به متخصص و انجام روش های درمانی مناسب، از جمله مشاوره روان شناسی، تمرینات کف لگن یا فیزیوتراپی، می توان این مشکل را برطرف کرد. تأخیر در درمان ممکن است شرایط را پیچیده تر کرده و روند بهبود را دشوارتر کند.
علائم واژینیسموس چیست؟
علائم واژینیسموس در هر فرد می تواند متفاوت باشد، اما شایع ترین نشانه های آن عبارتند از:
- دخول دردناک: اولین و مهم ترین علامت واژینیسموس، احساس درد شدید هنگام برقراری رابطه جنسی است که می تواند تجربه رابطه را برای فرد بسیار ناخوشایند کند.
- ترس از دخول: به دلیل درد و سوزش ناشی از رابطه جنسی، فرد معمولاً دچار ترس و اضطراب می شود و تمایل به برقراری رابطه کاهش می یابد.
- احساس درد هنگام معاینات لگن: افراد مبتلا به واژینیسموس ممکن است هنگام انجام معاینات پزشکی لگن نیز درد یا ناراحتی زیادی را تجربه کنند.
- درد هنگام استفاده از تامپون: قرار دادن تامپون یا هر شیء خارجی در واژن می تواند برای این افراد بسیار دردناک باشد.
- اسپاسم و انقباض ماهیچه های بدن: در زمان نزدیکی، ممکن است فرد اسپاسم های غیرارادی در تمام عضلات بدن تجربه کند و دچار سختی در تنفس شود.
علل ابتلا به اختلال واژینیسموس چیست ؟
واژینیسموس زمانی رخ می دهد که عضلات واژن به صورت غیرارادی دچار انقباض می شوند و فرد نمی تواند این انقباضات را کنترل یا متوقف کند. این وضعیت هنگام وارد شدن هر چیزی به واژن، اغلب با احساس سوزش یا درد همراه است. اگرچه پزشکان علت دقیق واژینیسموس را نمی دانند، اما عوامل زیر می توانند به عنوان دلایل احتمالی آن مطرح شوند:
- عدم مهارت در مردان: عواملی مانند ماهر نبودن در برقراری رابطه، عدم توجه به مرحله تحریک کافی می تواند موجب ایجاد واژینیسموس شود.
- اضطراب زنان از رابطه جنسی: ترس از آسیب دیدن یا پارگی اندام تناسلی، نگرانی درباره بارداری یا تجربه های ذهنی منفی ممکن است باعث اضطراب و در نتیجه واژینیسموس شود.
- وجود بیماری های جسمی: عفونت های واژن، اندومتریوز، التهاب واژن، بیماری های پوستی (مانند اگزمای شدید)، افسردگی و سایر مشکلات جسمی می توانند از دلایل واژینیسموس باشند.
- خشکی واژن: خشکی واژن به دلیل تغییرات هورمونی، به ویژه در زنانی که تازه زایمان کرده اند یا در دوران یائسگی قرار دارند، می تواند باعث درد و انقباض عضلات واژن شود.
- تجاوز جنسی یا تجربه های منفی در گذشته: زنانی که در کودکی مورد آزار جنسی قرار گرفته اند یا در سنین پایین تجربه رابطه جنسی داشته اند، ممکن است به واژینیسموس مبتلا شوند.
- رابطه نامطلوب زناشویی: وجود خصومت، ترس از همسر به دلیل خشونت های او یا تفاوت های فرهنگی درباره روابط جنسی می تواند به بروز واژینیسموس منجر شود.
- زایمان سخت یا جراحی: آسیب های ناشی از زایمان سخت یا جراحی هایی که به ناحیه واژن و عضلات اطراف آن وارد می شوند، می توانند از عوامل ایجاد واژینیسموس باشند.
انواع اختلال واژینیسموس
اختلال واژینیسموس به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم می شود:
- واژینیسموس اولیه:
این نوع واژینیسموس زمانی رخ می دهد که دخول به واژن هرگز انجام نشده است. اغلب در اولین تجربه رابطه جنسی فرد بروز می کند و باعث احساس درد، سوزش و انقباض خفیف در عضلات واژن می شود. - واژینیسموس ثانویه:
این نوع زمانی رخ می دهد که فرد قبلاً توانسته دخول را تجربه کند اما به دلیل عواملی مانند تجربه یک اتفاق ناخوشایند، عفونت های ژنیتال، زایمان، یائسگی یا سایر مشکلات جسمی و روانی، دیگر امکان دخول وجود ندارد.
آیا امکان پیشگیری از واژینیسموس وجود دارد؟
بله پیشگیری از واژینیسموس تا حد زیادی ممکن است اما به دلیل اینکه این اختلال می تواند ناشی از علل جسمی، روانی یا ترکیبی از هر دو باشد، نیاز به توجه دقیق به عوامل مختلف دارد. بهترین راه برای پیشگیری از بروز واژینیسموس، تشخیص زودهنگام علل آن و درمان مناسب است.
نحوه تشخیص اختلال واژینیسموس
برای تشخیص واژینیسموس، پزشک متخصص زنان یا ماما ابتدا معاینات لازم مانند معاینه لگن را انجام می دهد تا وضعیت عضلات واژن و وجود انقباضات غیرارادی را ارزیابی کند. علاوه بر این، پزشک سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و جراحی های گذشته فرد مطرح می کند تا به علت های احتمالی این مشکل پی ببرد. از آنجا که واژینیسموس ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، پرسش هایی در مورد تجربه های جنسی و مشکلات موجود هنگام نزدیکی نیز از بیمار مطرح می شود. در این مرحله، پاسخ های صادقانه و دقیق بیمار بسیار مهم است؛ زیرا اطلاعات به دست آمده می تواند به پزشک کمک کند تا علت اصلی انقباضات غیرارادی واژن را تشخیص دهد.
انواع راه‌های درمان واژینیسموس
درمان واژینیسموس معمولاً به روش های مختلفی بستگی دارد که بسته به شدت مشکل و علل احتمالی آن انتخاب می شوند. یکی از موثرترین روش ها، انجام تمرینات کگل است که به تقویت و کنترل ماهیچه های کف لگن کمک می کند. این تمرینات شامل منقبض کردن و شل کردن ماهیچه ها به طور پیوسته هستند و می توانند باعث بهبود وضعیت عضلات واژن شوند.
روش های دیگری که برای درمان واژینیسموس به کار می روند شامل استفاده از پروتز درمانی برای گشاد کردن ناحیه تناسلی و عمل جراحی بزرگ کردن واژن در مواردی است که این مشکل به دلیل جراحی های قبلی ایجاد شده باشد. برای رفع خشکی واژن نیز، استفاده از ژل های لوبریکانت یا مرطوب کننده می تواند مفید باشد به ویژه برای زنان یائسه یا افرادی که اخیراً زایمان کرده اند.
درمان های نوین تری مثل استفاده از لیزر درمانی و بوتاکس نیز برای کاهش انقباضات واژن و تسهیل دخول در نظر گرفته می شوند. بوتاکس به داخل ماهیچه های واژن تزریق می شود و باعث کاهش انقباضات غیرارادی می گردد. همچنین دستگاه های پیشرفته ای مانند دستگاه هیگز که از تکنولوژی RF برای درمان استفاده می کنند، می توانند امواج الکترومغناطیسی را به عضلات واژن تابانده و با تغییر مولکول ها و بافت ها، مشکل واژینیسموس را برطرف کنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
مراجعه به پزشک در صورت مواجهه با علائم واژینیسموس و مشکلات جنسی بسیار مهم است زیرا این اختلالات می توانند تأثیرات زیادی بر روابط زناشویی و کیفیت زندگی فرد داشته باشند. در صورتی که با مشکلاتی مانند مقاربت دردناک، سوزش یا خارش واژن، قرمزی پس از رابطه جنسی یا در هنگام استفاده از تامپون مواجه شدید بهتر است هرچه سریع تر با یک متخصص زنان و زایمان یا درمانگر اختلالات جنسی مشورت کنید.
عوارض واژینیسموس چیست؟
واژینیسموس، علاوه بر ایجاد مشکلات جسمی و روانی، می تواند تأثیرات منفی جدی بر زندگی زناشویی و روابط عاطفی داشته باشد. از جمله عوارض این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترس از نزدیکی: بیماران مبتلا به واژینیسموس به دلیل تجربه درد و انقباضات غیرارادی، ممکن است به مرور دچار ترس از نزدیکی شوند و از برقراری رابطه جنسی اجتناب کنند.
- کاهش میل جنسی در زنان: درد و ناراحتی مداوم هنگام رابطه جنسی، تمایل به برقراری رابطه را در زنان کاهش می دهد و باعث سردمزاجی می شود.
- واژینیسموس و طلاق: واژینیسموس می تواند به دلیل ناتوانی در برقراری رابطه جنسی موفق، منجر به اختلافات زناشویی شود. این موضوع ممکن است افسردگی زوجین را تشدید کرده و در نهایت باعث سردی روابط و طلاق شود.
طول درمان واژینیسموس چقدر است؟
طول درمان واژینیسموس می تواند بسته به شدت بیماری، علت های آن و نوع درمان انتخابی متفاوت باشد. به طور کلی، فرآیند درمان می تواند از چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
در درمان های پزشکی و حرفه ای، مانند مشاوره با روان شناس، درمان های فیزیکی (تمرینات دیلاتور یا استفاده از بوتاکس) یا لیزر درمانی، ممکن است نیاز به چند جلسه درمانی وجود داشته باشد تا وضعیت بهبود یابد. همچنین تغییرات هورمونی یا مشکلات روانی ممکن است زمان بیشتری را برای درمان نیاز داشته باشند.
قرص برای واژینیسموس
در درمان واژینیسموس، داروهای خاصی برای کاهش اضطراب و کمک به آرامش عضلات می توانند مفید باشند به ویژه در صورتی که این مشکل ناشی از استرس یا ترومای روانی باشد. برخی از داروها که ممکن است در این زمینه تجویز شوند عبارتند از:
داروهای ضد اضطراب:
- دیازپام (Valium): این دارو معمولاً برای کاهش تنش و اضطراب تجویز می شود. دیازپام به شل شدن عضلات و آرامش ذهن کمک می کند که می تواند در کاهش انقباضات غیرارادی واژن موثر باشد.
- آرامبخش ها (بنزودیازپین ها): داروهایی مانند لورازپام یا کلونازپام می توانند اضطراب را کاهش دهند و در طول زمان کمک به کاهش تنش های عضلانی کنند.
داروهای ضد افسردگی:
در برخی موارد، داروهای ضد افسردگی مانند SSRI (انتخابی مهارکننده بازجذب سروتونین) نیز می توانند برای درمان واژینیسموس تجویز شوند زیرا ممکن است اضطراب و افسردگی زمینه ای در این اختلال وجود داشته باشد.
داروهای شل کننده عضلات:
داروهایی که به آرامش عضلات کمک می کنند مانند دیزاپام یا تیدین ممکن است به کاهش انقباضات واژن در طول فعالیت های جنسی یا معاینات کمک کنند.
درمان واژینیسموس در خانه
درمان خانگی واژینیسموس به طور عمده بر روی تقویت و آرام سازی عضلات کف لگن تمرکز دارد. یکی از مهم ترین روش ها، تمرینات کگل است که با انقباض و شل کردن عضلات واژن، به کنترل این عضلات کمک می کند. این تمرینات به طور معمول شامل مراحل زیر هستند:
- عضلات خود را منقبض کنید (همانند زمانی که برای متوقف کردن ادرار عضلات را می فشارید).
- انقباض را برای ۲ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید.
- عضلات را شل کنید و استراحت دهید.
- این تمرینات را حداقل ۲۰ بار در هر دوره تکرار کنید و می توانید چندین بار در طول روز این تمرین را انجام دهید.
- پس از چند روز تمرین، می توانید وارد مرحله بعدی حساسیت زدایی پیش رونده شوید. در این مرحله، یک انگشت خود را به آرامی داخل واژن قرار دهید و تمرینات کگل را در حالی که انگشت خود را در داخل نگه داشته اید ادامه دهید. بهتر است قبل از این تمرین ناخن هایتان را کوتاه کرده و از ژل روان کننده برای کاهش اصطکاک استفاده کنید.
این روند به تدریج پیش می رود و می توانید کم کم انگشت ها را بیشتر کنید تا عضلات واژن به فشار وارد شده عادت کنند. در صورتی که احساس درد یا ناراحتی کردید، فوراً انگشت را بیرون بیاورید.
در نهایت، استفاده از دیلاتورهای مخصوص نیز می تواند برای تمرین بیشتر عضلات واژن موثر باشد. این دیلاتورها به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه داخل واژن قرار می گیرند تا عضلات به انقباض و شل شدن آن ها عادت کنند. این روش درمانی به ویژه برای خانم هایی که واژینیسموس آن ها به‌دلیل اضطراب یا ترس است، می تواند بسیار موثر واقع شود.
درمان واژینیسموس چگونه است؟
درمان واژینیسموس بسته به علت آن و نیازهای فردی می تواند شامل رویکردهای مختلف باشد. هدف اصلی درمان کاهش انقباضات غیر ارادی عضلات واژن و مقابله با ترس های مرتبط با رابطه جنسی است. روش های درمانی شامل موارد زیر هستند:
- سکس‌تراپی و مشاوره جنسی: این روش شامل آموزش آناتومی جنسی، فرآیندهای بدنی در رابطه جنسی و روش های تمرین برای آشنایی با بدن خود است. معمولاً در طی سکس تراپی از شما خواسته می شود که به تدریج ناحیه واژن خود را لمس کرده و سپس با کمک انگشت، تمرینات را برای تسهیل رابطه جنسی انجام دهید.
- مشاوره روانی و عاطفی: این درمان به شناسایی و حل اضطراب ها، افسردگی و استرس پس از سانحه کمک می کند. همچنین می تواند شامل تکنیک های آرام سازی و هیپنوتیزم برای کاهش تنش های روانی باشد.
- استفاده از گشادکننده های واژن: این وسیله های پلاستیکی مخروطی به شما کمک می کنند تا به تدریج عضلات واژن خود را به فشار و نفوذ عادت دهید. با استفاده از گشادکننده ها می توانید به آرامی و بدون درد عضلات واژن را تمرین دهید.
- تمرینات کنترل عضلات کف لگن: تمرینات کگل برای تقویت و آرام سازی عضلات کف لگن به درمان واژینیسموس کمک می کند. این تمرینات می توانند بدون نیاز به گشادکننده های واژن انجام شوند و بهبود کنترل عضلات واژن را تسهیل کنند.
- استفاده از لیدوکائین یا کرم های موضعی: این کرم ها ممکن است به تسکین درد ناشی از واژینیسموس کمک کنند و علائم آن را کاهش دهند.
درمان واژینیسموس با داروهای گیاهی
درمان واژینیسموس با داروهای گیاهی می تواند به عنوان مکمل برای کاهش علائم مفید باشد، اما نمی تواند جایگزین درمان های پزشکی و روان شناختی شود. برخی از مواد گیاهی موثر شامل:
- روغن جوجوبا، روغن زیتون، و روغن نارگیل به عنوان روان کننده های طبیعی، کمک به کاهش خشکی و التهاب واژن.
- ژل آلوئه‌ورا برای تسکین و مرطوب کنندگی واژن.
- پروبیوتیک ها (مثل ماست) برای بهبود سلامت واژن و کاهش آتروفی واژن.
- استروژن خوراکی از طریق مصرف سویا می تواند به تقویت سلامت واژن کمک کند.
- محلول آب و گلیسیرین به عنوان لوبریکنت طبیعی.
قبل از استفاده از هر ماده گیاهی، مشورت با پزشک ضروری است تا از تداخل با داروهای دیگر و عوارض جانبی جلوگیری شود.
درمان واژینیسموس در طب سنتی
در طب سنتی، عامل اصلی واژینیسموس به طور عمده به شرایط عاطفی و روانی زن نسبت داده می شود. بنابراین درمان این اختلال بیشتر بر رفع اضطراب و استرس تمرکز دارد. برخی روش های درمانی شامل:
آروماتراپی: استفاده از اسانس های چوب سدر، زنجبیل، شمعدانی و اسطوخودوس قبل و حین رابطه جنسی می تواند به آرامش روانی زن کمک کرده و از انقباضات غیرارادی واژن جلوگیری کند.
کرم های گیاهی شل کننده عضلات: استفاده از کرم های گیاهی با خاصیت شل کنندگی می تواند در رفع انقباض واژن موثر باشد.
بهترین دکتر برای درمان واژینیسموس
برای درمان واژینیسموس، بهتر است به متخصصین زنان و زایمان یا پزشکانی که در درمان اختلالات جنسی و مشکلات روانی مرتبط با این اختلال تجربه دارند، مراجعه کنید.
برای یافتن بهترین دکتر، م ی‌توانید به نکات زیر توجه کنید:
- تخصص و تجربه: پزشک باید تجربه کافی در درمان اختلالات جنسی به ویژه واژینیسموس داشته باشد.
- توجه به سلامت روان: در برخی موارد واژینیسموس به مسائل روانی مانند اضطراب یا ترومای گذشته مربوط است، بنابراین پزشک باید به درمان این عوامل نیز پرداخته و درمان های روان شناختی مانند مشاوره جنسی را توصیه کند.
- محیط امن و پشتیبانی: پزشک یا درمانگر باید محیطی امن و راحت برای شما فراهم کند که در آن بتوانید به راحتی با او درباره مشکلاتتان صحبت کنید.
آژانس خلاقیت کوانتا