روش PGD و PGS چیست؟
دو روش پی جی اس و پی جی دی برای تعیین سلامت و جنسیت جنین به کار می روند. قبل از این که تخمک بارور به دیواره رحم بچسبد (یعنی لانه گزینی)، از این دو تکنیک استفاده می شود که پزشک مطمئن باشد جنین دارای نقص نیست و می تواند به خوبی در رحم شکل بگیرد و رشد کند. زوجین به علل مختلفی با بارداری ناموفق خانم در تصمیم خودشان به فرزندآوری به مشکل بر می خورند.
به همین دلیل است که تکنیک هایی مثل پی جی دی و پی جی اس کاربردهای زیادی در زمینه بارداری و درمان ناباروری دارند. این دو تکنیک تا حد زیادی می توانند از به دنیا آمدن یک نوزاد با نقوص و معلولیت های جسمی یا ذهنی جلوگیری کنند. همچنین این دو تکنیک در وهله اول قبل از این که جنین شکل بگیرد، احتمال سقط شدن آن را پایین می آورند. اما این تکنیک ها چگونه می توانند تاثیری بر روی جسم جنین بگذارند؟
یکی از بهترین تکنیک هایی که از آن برای درمان ناباروری استفاده می شود، آی وی اف (IVF) است. در این تکنیک لقاح یا باروری تخمک ها بیرون از رحم صورت می گیرد. بنابراین احتمال این که تخمک بارور شده بتواند در رحم دوام بیاورد بیشتر است. چون گاهی به دلایل مختلف رحم و مجراهای ورودی آن به محیطی خطرناک و کشنده برای جنین تبدیل می شوند که هر بار تلاش برای بارداری را با شکست به اتمام می رسانند. اما تکنیک آی وی اف می تواند تخمک را بدون خطر در رحم جای گذاری کند و تا حد زیادی بر سلامت و رشد او تاثیر مثبتی بگذارد.
گرچه تکنیک آی وی اف برای درمان ناباروری موثر است و می تواند یک تخمک بارور را به جنین منتقل کند. اما تکلیف اختلالاتی که در ژن جنین اثر می گذارند چیست؟ پاسخ این سوال با نگاهی به تکنیک پی جی اس و پی جی دی روشن می شود. این دو تکنیک دقیقا راه کاری هستند که می توانند قبل از انتقال تخمک بارور به رحم و لانه گزینی، مشخص کنند که آیا جنین در آینده ای نه چندان دور با مشکلی مواجه می شود یا خیر. پزشک قبل از آی وی اف از این دو تکنیک مکمل استفاده می کند و با مداخله در تعداد کروموزوم ها، تعداد و ساختار آن ها را اصلاح و تنظیم می کند که در نهایت یک جنین سالم در رحم رشد کند. علاوه بر این، جنسیت جنین نیز تا حدودی قابل تعیین شدن است.
معلولیت های جسمانی یا ذهنی به دلایل مختلفی در بافت لطیف یک جنین کمین می کنند تا اگر او توانست از مرحله چسبیدن به دیواره رحم و رشد کردن به خوبی گذر کند، در طول عمر او را از موهبت سلامتی محروم کنند. چنین اختلالاتی معمولا در رحم به وجود نمی آیند. بلکه پیشینه ای در رشد و تکامل پدر و مادر نیز دارند. گاهی اختلالات ژنتیکی موجود در بدن یک خانم یا یک آقا، ممکن است همیشه به طور پنهانی با او باشد. اما فقط وقتی خودش را نشان دهد که اقدام به بارداری و فرزندآوری صورت گرفته باشد.
این اختلال تعداد کروموزوم های لازم برای رشد کردن جنین را کم یا زیاد می کند و در نهایت باعث مرگ او می شود. البته اگر جنین بتواند مقاومت کند و تا جایی رشد داشته باشد که به دنیا بیاید، متاسفانه دچار بیماری های نامطلوبی می شود که زندگی پدر و مادرش را با مشکل مواجه می کند. البته این نوزادان به کودکانی معصوم تبدیل می شوند که دلبند خانواده خود هستند. اما بهتر است برای این که آن ها از سلامت کامل جسمانی و ذهنی برخوردار باشند، زوجین حتما با تکنیک هایی مثل PGS و PGD پیگیر وضعیت بارداری و حال نوزادشان باشند. این تکنیک ها باعث می شوند روند فرزندآوری با اطمینان خاطر بیشتری طی شود و نتیجه آن طبیعی باشد.
تشخیص ژنتیکی پیش از لانه گزینی (Preimplantation Genetic Diagnosis PGD):
در تکنیک پی جی دی، پزشک ساختار کلی کروموزوم ها را بررسی می کند. یکی از عواملی که می تواند باعث شود یک جنین دارای اختلالات ژنتیکی باشد، این است که کروموزوم ها از لحاظ شکل دچار مشکل باشند. در این حالت گرچه تعداد کروموزوم ها درست است، اما ناهنجاری آن ها برای سلامت جنین مشکل ساز می شود و به از بین رفتن او یا رشد به صورت نارس منجر خواهد شد. با این تکنیک پزشک می تواند قبل از این که دیر شود و جنین به دلیل اختلالات ساختاری کروموزوم به خطر بیفتد اصلاحاتی در آن انجام دهد.
غربالگری ژنتیکی پیش از لانه گزینی (Preimplantation Genetic Screening PGS):
در این تکنیک که یک مکمل عالی برای آی وی اف است، پزشک تعداد کروموزوم ها را بررسی می کند. تعداد کروموزوم های مورد نیاز یک جنین برای این که با یک انسان کامل تبدیل شود ۲۴ عدد می باشد. اگر تعداد کروموزوم ها یکی از این تعداد کمتر یا بیشتر شود، در نهایت نوزاد به سندرم هایی مثل داون مبتلا خواهد شد. بنابراین پزشک با میزان کردن تعداد کروموزوم ها می تواند تا حد زیادی از رشد یک جنین معلول جلوگیری کند.
چه زوج هایی کاندید انجام تست PGD (پی جی دی) می باشند؟
زوج هایی که به دلایل زیر با بارداری ناموفق مواجه هستند، می توانند شانس خود را با استفاده از تکنیک پی جی دی مجددا امتحان کنند.
- کروموزوم شکسته شده است و به کروموزوم دیگری اتصال پیدا کرده است. به عبارتی جا به جایی موجب شده که کروموزوم ها مشکل داشته باشند.
- اتوموزوم غالب یا مغلوب است و به اختلال ژنتیکی منجر می شود.
چه زوج هایی کاندید انجام روش PGS می باشند؟
اگر زوج بارها برای بارداری طبیعی اقدام کرده اند و نتیجه ای نگرفته اند، اگر اسپرم مرد از کیفیت کافی برخوردار نیست، و یا اگر خانم در حدود سن چهل سالگی قرار گرفته است، احتمالا تکنیک PGS می تواند برای زوج فرصت یک بارداری بی دغدغه و قابل اطمینان را فراهم کند که در نهایت به تولد یک فرزند سالم ختم می شود.
با تفاوت های PGD و PGS آشنا شوید!
تکنیک پی جی اس و تکنیک پی جی دی شباهت های زیادی با یک دیگر دارند. هر دو با هدف کمک به شکل گیری یک جنین قوی و سالم انجام می شوند و از سقط شدن یا معلولیت او جلوگیری می کنند. همچنین مکملی عالی برای روش IVF هستند که تخمک بارور شده را سالم و طبیعی به رحم می سپارند. مداخله پزشک به هر حال در کروموزوم هاست که اساس و پایه شکل گیری یک جنین سالم هستند. اما این دو تکنیک تفاوت بزرگی دارند که در نوع مداخله پزشک است. به دلیل همین تفاوت است که این دو تکنیک از یک دیگر تفکیک می شوند.
بد نیست از جزئیات این تفاوت بیشتر بدانید:
- اگر پزشک متوجه شود که تعداد کروموزم ها دارای مشکل است، روش غربالگری ژنتیکی پیش از لانه گزینی را به کار می برد. تعداد کروموزوم هایی که تخمک نیاز دارد تا زمینه رشد یک جنین سالم و در نهایت انسانی بالغ را فراهم کند، بیست و چهار عدد است. شگفتی بدن در ظرافت آن است، چون یک جا به جایی کوچک در تعداد کروموزم ها، در نهایت به یک مشکل بزرگ در جنین ختم می شود که باعث مرگ او و یا معلولیت اوست. بنابراین تکنیک PGS پزشک را یاری می کند که تعداد کروموزوم ها را تنظیم کند و یک تخمک طبیعی را به رحم تحویل بدهد.
- برخلاف تکنیک پی جی اس، در تکنیک پی جی دی ساختار کروموزم را اصلاح می کند. گاهی حتی اگر تعداد کروموزوم ها درست باشد و همه چیز طبیعی به نظر برسد، متاسفانه ممکن است مشکلی در بافت کروموزوم ها باشد که بارداری را باز هم با شکستی بزرگ مواجه کند. مثلا ممکن است یک کروموزوم دچار شکستگی شده باشد و بخشی از آن به یک کروموزوم دیگر متصل شود. این ناهنجاری پدیده جا به جایی یا ترانسلوکاسیون است که آمار تولد نوزادان معلول و همچنین سقط جنین را بالا برده است. اما با تکنیک PGS تا حد زیادی می توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد.
از PGD و PGS برای تشخیص چه بیماری هایی استفاده می شود؟
نوزادانی که دچار اختلال در تعداد یا بافت کروموزوم هستند، به بیماری هایی مبتلا می شوند که هر کدام از آن ها شکل متفاوتی دارد. هر کدام از بیماری های ناشی از اختلالات کروموزومی بر اثر وجود مشکل در یکی از کروموزوم ها به وجود می آیند. این سندرم ها یا بیماری ها که می توانند بعدا آینده نوزاد را با مشکل مواجه کنند، با تکنیک های PGS و PGD قابل پیش بینی هستند. برخی از سندرم هایی که این دو تکنیک می توانند تشخیص آن ها را برای پزشک آسان کنند به شرح جدول زیر هستند:
نام بیماری یا سندرم | علت ابتلا شدن به آن | علائم |
ادوارد | وجود سه نوع کروموزوم از نوع هجده | کوچک بودن سر یا فک، مشکلات قلبی، انگشت های ناهنجار و به هم تنیده |
ترنر | آسیب دیدن یک کروموزوم از نوع X | چرخش بازوها به سمت بیرون (از آرنج)، گوش های ناهمسان |
تی ساکس | نبودن آنزیم هگزوز آمینیداز A | ضعف عضلات در چند ماهگی و ذات الریه در چند سالگی |
تالاسمی | جهش ژن و بر هم خوردن میزان هموگلوبین خون | ناهنجار بودن جمجمه در ناحیه صورت |
هزینه PGD چقدر است؟
معمولا هزینه پی جی دی در حدود یک میلیون تومان پایه گذاری می شود. البته این هزینه به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد و در هر کلینیک متفاوت است. بسته به موقعیت کلینیک بارداری، سایر خدمات آن، میزان سابقه پزشک و… قیمت این تکنیک متفاوت است.
هزینه پی جی اس جنین چقدر است؟
هزینه این تکنیک ثابت نیست و توسط هر کلینیک به طور جداگانه تعیین می شود. این هزینه به مولفه هایی بستگی دارد. از جمله شهر محل زندگی شما، پزشکی که انتخاب کرده اید و…
درصد موفقیت پی جی دی چقدر است؟
این تکنیک با قدرت و ظرافتی که دارد می تواند تا حدود ۹۸ درصد تشخیص ژنتیک را قبل از چسبیدن تخمک به رحم انجام دهد. به همین دلیل است که PGD یک امیدواری بزرگ برای زوجین علاقه مند به داشتن فرزند است و صد البته آینده ای روشن را در انتهای بارداری رقم می زند. چون سلامت جنین تضمین می شود و مانعی بر سر راه او نیست که به عنوان یک انسان سالم و بالغ، او را از مسیر زندگی طبیعی خودش که لایقش است منحرف کند.
مزایای پی جی اس
این تکنیک می تواند به پزشک برای تنظیم تعداد کروموزوم ها کمک کند. در نتیجه، تعداد کروموزوم ها از هر نوعی که باشند به سطح ایده آل خود می رسد و خطر سقط یا معلولیت نوزاد بسیار کم می شود.
مزایای پی جی دی
مزیت این تکنیک به عنوان یک مکمل کارساز در کنار IVF این است که پزشک بافت بدهنجار کروموزوم ها را اصلاح می کند. بدین ترتیب مانع از رشد جنینی می شود که در آینده از سندرم ها و بیماری های ژنتیکی رنج می برد.
عوارض پی جی دی
به هر حال دستکاری تخمک ممکن است در برخی از شرایط به بر هم خوردن طبیعت جنین و یا حتی بیماری مادر منجر شود. عفونت در بدن، بیماری های مربوط به تخمدان مثل خون ریزی و… عوارضی هستند که PGD ممکن است برای خانم ایجاد کند. علاوه بر چندقلو شدن جنین نیز یکی از عارضه های ثبت شده ناشی از این تکنیک است. چندقلویی ممکن است بارداری را مجددا قبل از موعد با شکست با اتمام برساند. چون رحم در اصل برای یک جنین طراحی شده است و با افزایش تعداد آن ضعیف می شود.
کلینیک PGD و PGS در تهران
برای این که از مزایای این دو تکنیک بهره مند شوید، باید به یک کلینیک تخصصی بارداری مراجعه کنید. این فقط ملاقات با یک پزشک کاربلد و زبده است که می تواند سلامتی بدن مادر و به ثمر نشستن بارداری او را تضمین کند. حساسیت این تکنیک باعث می شود هر کلینیکی در تهران و یا سایر شهرهای ایران واجد شرایط ارائه دادن خدمات مربوط به آن نباشند. بنابراین به جای سپردن سلامتی خودتان به دست افراد غیر متخصص، اعتمادتان را به یک کلینیک مجهز بدهید و به رویای فرزندآوری خودتان برسید.