تعیین جنسیت جنین با مرد است یا زن​؟

نقش اسپرم در تعیین جنسیت جنین

برای درک اینکه تعیین جنسیت جنین با مرد است یا زن، باید ابتدا با ساختار ژنتیکی اسپرم آشنا شویم. اسپرم مرد دارای دو نوع کروموزوم جنسی است: X و Y. در مقابل، تخمک زن فقط کروموزوم X دارد. به همین دلیل، این اسپرم است که در نهایت جنسیت جنین را تعیین می کند:

• اگر اسپرم حامل کروموزوم X با تخمک (X) ترکیب شود، جنین دختر (XX) خواهد شد.
• اگر اسپرم حامل کروموزوم Y با تخمک ترکیب شود، جنین پسر (XY) می شود.

بنابراین از لحاظ علمی، تعیین جنسیت جنین با اسپرم مرد انجام می شود. البته برخی عوامل محیطی و جسمی می توانند روی احتمال موفقیت اسپرم X یا Y تأثیر بگذارند، اما عامل تعیین کننده نهایی نوع اسپرم است.

تخمک چه نقشی در تعیین جنسیت دارد؟

در بحث تعیین جنسیت جنین با مرد است یا زن، شاید این سؤال پیش بیاید که پس زن یا تخمک چه نقشی در این فرآیند دارد؟ آیا تنها اسپرم تعیین کننده است و تخمک هیچ تأثیری ندارد؟

از نظر ژنتیکی، تمام تخمک های زن دارای کروموزوم X هستند. یعنی برخلاف اسپرم که می تواند حامل کروموزوم X یا Y باشد، تخمک فقط یک گزینه دارد. بنابراین نقش تخمک در تعیین جنسیت محدود به پذیرش اسپرم است، اما نمی تواند به تنهایی جنسیت جنین را تعیین کند.

با این حال، برخی تحقیقات نشان داده اند که محیط رحم، PH واژن، و زمان تخمک گذاری می تواند در میزان موفقیت اسپرم X یا Y تأثیر بگذارد. به عبارتی، گرچه تخمک در انتخاب کروموزوم جنسی نقشی مستقیم ندارد، اما ممکن است شرایط بیولوژیکی زن باعث شود که یکی از دو نوع اسپرم راحت تر به تخمک برسد.

تفاوت کروموزوم های جنسی مرد و زن

برای درک بهتر این که تعیین جنسیت جنین با مرد است یا زن، باید ابتدا تفاوت ساختاری بین کروموزوم های جنسی زن و مرد را بشناسیم. هر انسان دارای ۲۳ جفت کروموزوم است که یکی از این جفت ها مربوط به جنسیت است.

• زنان دارای دو کروموزوم XX هستند.
• مردان دارای یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y هستند.

در هنگام لقاح، زن تنها می تواند یک کروموزوم X به جنین منتقل کند، اما مرد می تواند یا X یا Y بدهد. همین تفاوت ساده، تعیین کننده ی جنسیت فرزند است:

• ترکیب X از زن و X از مرد → دختر (XX)
• ترکیب X از زن و Y از مرد → پسر (XY)

این ساختار ژنتیکی به روشنی نشان می دهد که تعیین جنسیت جنین مستقیماً به نوع اسپرم مرد بستگی دارد. در واقع، فقط مرد است که می تواند هم دختر و هم پسر تولید کند، در حالی که زن تنها یک نوع ورودی ژنتیکی ارائه می دهد.

آیا جنسیت جنین قابل کنترل است؟

حالا که می دانیم تعیین جنسیت جنین با مرد است یا زن و نقش اسپرم مرد در این فرآیند قطعی است، بسیاری از خانواده ها به دنبال این هستند که ببینند آیا می توان جنسیت جنین را پیش از بارداری کنترل کرد یا نه.

در پاسخ باید گفت: بله، برخی روش های علمی و پزشکی برای انتخاب جنسیت وجود دارند، اما هیچ کدام به جز روش های آزمایشگاهی، ۱۰۰٪ تضمینی نیستند. در ادامه به رایج ترین روش ها اشاره می کنیم:

1. روش IVF + PGD
   در روش لقاح خارج رحمی یا آی وی اف (IVF) همراه با تشخیص ژنتیکی پیش از لانه گزینی (PGD)، جنین ها از نظر جنسیت بررسی می شوند و جنسیت دلخواه به رحم منتقل می شود. این روش بیشترین دقت را دارد.
2. زمان بندی نزدیکی (روش شتلز و ویلان)
   بر اساس تفاوت سرعت حرکت اسپرم های X و Y، اگر نزدیکی چند روز پیش از تخمک گذاری انجام شود، احتمال دختر شدن جنین افزایش می یابد. اگر نزدیکی نزدیک به زمان تخمک گذاری باشد، احتمال پسر بیشتر است.
3. رژیم غذایی مادر
   برخی تحقیقات نشان داده اند که رژیم غذایی می تواند محیط بدن را برای اسپرم های خاص مناسب تر کند. برای مثال، رژیم سرشار از سدیم و پتاسیم ممکن است شانس پسردار شدن را افزایش دهد.
4. انتخاب جنسیت از طریق IUI یا میکرواسپرم سورتینگ
   در این روش اسپرم ها بر اساس کروموزوم تفکیک می شوند و اسپرم دلخواه به داخل رحم تزریق می شود.

در مجموع، اگرچه تعیین جنسیت جنین با مرد است یا زن از نظر زیستی به اسپرم مرد بستگی دارد، اما خانواده ها با کمک برخی روش ها می توانند در انتخاب جنسیت نقش داشته باشند.

نقش مرد در لقاح و تعیین جنسیت

یکی از اصلی ترین نکاتی که باید بدانیم این است که تعیین جنسیت جنین با مرد است یا زن، در نهایت به نوع اسپرم مرد بستگی دارد. همان طور که پیش تر گفتیم، مرد تنها کسی است که هم اسپرم X و هم Y تولید می کند، در حالی که زن فقط تخمک X دارد. این واقعیت ژنتیکی، مرد را به عامل اصلی در تعیین جنسیت تبدیل می کند.

اما نقش مرد فراتر از تولید اسپرم است. در فرآیند لقاح، فاکتورهای زیر از طرف مرد در تعیین جنسیت تأثیرگذار هستند:

نسبت اسپرم های X و Y در تعیین جنسیت جنین

در برخی مردان، تعداد اسپرم های Y بیشتر است و در برخی دیگر، اسپرم های X غالب هستند. این نسبت می تواند شانس دختر یا پسر شدن جنین را تغییر دهد.

قدرت و سرعت حرکت اسپرم ها برای تعیین جنسیت جنین

اسپرم های Y معمولاً سریع تر ولی ضعیف ترند، در حالی که اسپرم های X کندتر اما مقاوم تر هستند. این ویژگی ها باعث می شود که زمان نزدیکی نسبت به تخمک گذاری در تعیین جنسیت تأثیرگذار باشد.

سبک زندگی و تغذیه مرد در تعیین جنسیت جنین

کیفیت اسپرم مرد، متأثر از عواملی مانند تغذیه، استرس، استعمال دخانیات و سطح سلامت عمومی است. این فاکتورها می توانند به طور غیرمستقیم در موفقیت اسپرم X یا Y مؤثر باشند.

در نتیجه، از منظر زیستی و عملکردی، مرد نقش کلیدی در تعیین جنسیت جنین دارد. با اینکه محیط بدن زن هم تأثیرگذار است، منبع اصلی تنوع ژنتیکی مربوط به اسپرم مرد می باشد.

آیا تغذیه مادر یا پدر در تعیین جنسیت مؤثر است؟

سؤال مهم دیگری که اغلب پرسیده می شود این است که آیا تعیین جنسیت جنین با مرد است یا زن تحت تأثیر تغذیه والدین قرار دارد؟ به عبارت دیگر، آیا رژیم غذایی مادر یا پدر می تواند شانس دختر یا پسر شدن جنین را تغییر دهد؟

تحقیقات علمی نشان می دهد که:

• تغذیه مادر می تواند بر محیط رحم و PH واژن تأثیر بگذارد، که ممکن است شرایط را برای اسپرم های X یا Y مساعدتر کند. برای مثال، محیط قلیایی تر ممکن است شانس پسر شدن را افزایش دهد.

• تغذیه پدر و سلامت عمومی او نقش مهمی در کیفیت و تعداد اسپرم ها دارد، ولی مستقیماً کروموزوم اسپرم را تغییر نمی دهد.

• برخی رژیم های غذایی خاص، مثل مصرف بیشتر سدیم و پتاسیم، در برخی مطالعات به افزایش احتمال پسردار شدن مرتبط شده اند، اما شواهد کافی و قطعی وجود ندارد.

بنابراین، اگرچه تغذیه و سبک زندگی والدین می تواند به صورت غیرمستقیم روی موفقیت لقاح تأثیر بگذارد، اما عامل اصلی تعیین جنسیت جنین کروموزوم های اسپرم مرد است.

باورهای غلط درباره تعیین جنسیت

با وجود اینکه علم به وضوح نشان می دهد تعیین جنسیت جنین با مرد است یا زن بیشتر به اسپرم مرد بستگی دارد، اما هنوز باورهای نادرستی در میان مردم رواج دارد که گاهی حتی بر تصمیم گیری زوج ها تأثیر می گذارد. در ادامه، به چند مورد از این باورهای غلط اشاره می کنیم:

• زن عامل اصلی در تعیین جنسیت است
  در برخی فرهنگ ها، اگر فرزند پسر نباشد، مسئولیت آن را به مادر نسبت می دهند. این باور کاملاً غلط است، چون زن تنها کروموزوم X را به جنین منتقل می کند و عامل تعیین جنسیت، اسپرم مرد است.
• وضعیت رابطه جنسی جنسیت را تعیین می کند
  برخی افراد فکر می کنند حالت نزدیکی یا حتی جهت گیری فیزیکی می تواند تعیین کننده باشد. این موضوع از نظر علمی تأیید نشده است.
• تغذیه مادر به تنهایی تعیین کننده جنسیت است
  اگرچه رژیم غذایی می تواند محیط رحم را برای اسپرم خاصی مناسب تر کند، اما نقش اصلی همچنان با کروموزوم Y یا X اسپرم مرد است.
• جنسیت به شانس بستگی دارد
  درست است که در شرایط طبیعی بدون دخالت پزشکی، تعیین جنسیت تصادفی است، اما این تصادف در واقع نتیجه ترکیب ژنتیکی اسپرم است، نه شانس محض.
• سن والدین تعیین کننده جنسیت است
  در حالی که برخی مطالعات همبستگی هایی بین سن والدین و جنسیت گزارش کرده اند، هیچ رابطه قطعی یا علمی برای این باور وجود ندارد.

در نتیجه، نباید باورهای اشتباه باعث شود که فشار یا سرزنش ناعادلانه ای متوجه مادر یا پدر شود. حقیقت این است که تعیین جنسیت جنین به ساختار ژنتیکی اسپرم مرد مربوط می شود.